Honey for Diabetes: ਕੁਝ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਕੌਫੀ, ਚਾਹ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਦ ਮਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਬੇਕਿੰਗ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਦੀ ਥਾਂ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੀ ਸ਼ੂਗਰ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸ਼ਹਿਦ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ? ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਹਾਂ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸ਼ਰਤਾਂ ਵੀ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
ਜੋ ਲੋਕ ਟਾਈਪ-2 ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੋਚ-ਸਮਝ ਕੇ ਹੀ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਮਿਠਾਈਆਂ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡਾ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਲੈਵਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਨੇਜ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਿੱਠੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਸ਼ਹਿਦ ਦੀ ਸੰਜਮ ਨਾਲ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਾਬਿਤ ਹੋਵੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਇਸ ‘ਚ ਮੌਜੂਦ ਐਂਟੀ-ਇੰਫਲੇਮੇਟਰੀ ਤੇ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਗੁਣ ਸ਼ੂਗਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਘੱਟ ਕਰਨਗੇ।
ਸ਼ਹਿਦ ਕੀ ਹੈ?
ਸ਼ਹਿਦ ਇਕ ਮੋਟਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਰੰਗ ਦਾ ਤਰਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੱਖੀਆਂ ਤੇ ਹੋਰ ਕੀੜਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਸਾਡੇ ਤਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਦ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਆਪਣੇ ਪੇਟ ਵਿਚ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਉਦੋਂ ਤਕ ਸਟੋਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਤਕ ਉਹ ਛੱਤੇ ਵਿਚ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀਆਂ। ਨੈਕਟਰ ਸੁਕਰੋਜ਼ (ਚੀਨੀ), ਪਾਣੀ ਤੇ ਦੂਸਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਲਗਪਗ 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਤੇ 20 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਨਿਗਲ ਕੇ ਅਤੇ ਮੁੜ ਕੇ ਸ਼ਹਿਦ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ‘ਚ ਜਦੋਂ ਖਾਣਾ ਮਿਲਣਾ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਸ਼ਹਿਦ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਮਧੂਕੋਸ਼ ‘ਚ ਸ਼ਹਿਦ ਸਟੋਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਦ ਇਕ ਕੁਦਰਤੀ ਸਵੀਟਨਰ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਨਿਯਮਤ ਚੀਨੀ ਨਾਲੋਂ ਮਿੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੱਚੇ ਸ਼ਹਿਦ ਦੇ ਇਕ ਚਮਚ ਵਿਚ 60 ਕੈਲੋਰੀ ਅਤੇ 17 ਗ੍ਰਾਮ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਦ ਵਿਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ…
ਲੋਹਾ
ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ
ਫੋਲੇਟ
ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ
ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ
ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਗੁਣ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੈੱਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਚੀਨੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸ਼ਹਿਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਹੈ?
ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਚੀਨੀ ਦੀ ਥਾਂ ਸ਼ਹਿਦ ਨੂੰ ਕਈ ਪਕਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ਹਿਦ ਚੀਨੀ ਨਾਲੋਂ ਮਿੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਮਿਠਾਈਆਂ ਦਾ ਸਿਹਤਮੰਦ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਟਾਈਪ-2 ਸ਼ੂਗਰ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਦ ਤੇ ਚੀਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੀਮਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਟਾਈਪ-2 ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਚੰਗਾ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਸ਼ੂਗਰ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਦ ਖਾਣ ਦੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ?
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ੂਗਰ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋ ਤਾਂ ਸ਼ਹਿਦ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ :
1. ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧਣਾ
ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ਹਿਦ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਡਾਕਟਰ ਸ਼ੂਗਰ ਰੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤਕ ਤੁਹਾਡਾ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਲੈਵਲ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਉਦੋਂ ਤਕ ਸ਼ਹਿਦ ਨਾ ਖਾਣ।
2. ਕੁਝ ਸ਼ਹਿਦ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਵੀ ਮਿਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਸ਼ਹਿਦ ਖਰੀਦਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਜਾਂ ਸਿਰਪ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਧੂ ਚੀਨੀ ਤੁਹਾਡੇ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
3. ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ
ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੱਚਾ ਸ਼ਹਿਦ ਨਹੀਂ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪੈਸਚਰਾਈਜ਼ਡ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਕੱਚਾ ਸ਼ਹਿਦ ਖਾਣ ਨਾਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।