ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ, 9 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023- ਇਹ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਹੈ ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਖਾਸ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਹੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੇ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਤ ਇੰਨੇ ਮਾੜੇ ਹਨ ਕਿ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਰਗ ਨੂੰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਆਟਾ ਵੰਡ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੁੱਟ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਉਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਕਦੇ ਵੀ ਮਾੜੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਜਿਸਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿੰਨ ਫੌਜੀ ਤਖ਼ਤਾ ਪਲਟਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਚੁਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬੇਦਖਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨਕਦੀ ਦੀ ਤੰਗੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਘਾਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ‘ਚ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਗਰੀਬ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ ਕਾਫੀ ਦਬਾਅ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਬਚਣਾ ਲਗਭਗ ਅਸੰਭਵ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਭਿਆਨਕ ਹੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵਧ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਨਾਜ਼ਿਮ ਮਲਿਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮਾਧਿਅਮ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਸਰਕਾਰੀ ਉਰਦੂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰਮਿਆਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਫੀਸ ਨਾ ਭਰ ਸਕਣਾ ਹੈ। ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਅਜਿਹੀ ਹੈ ਕਿ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾ ਤੋੜਨ ਲਈ ਫਲ ਖਰੀਦਣਾ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਲਗਜ਼ਰੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਅਕਾਊਂਟੈਂਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਲਿਕ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੇ ਮੇਰੀ ਬੱਚਤ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜੋ ਮੈਂ ਕਮਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਕਤ ਦਾ ਖਾਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ।” ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਵਿੱਤੀ ਸੰਕਟ ਕਾਰਨ ਮਲਿਕ ਦੀ ਸਾਰੀ ਤਨਖਾਹ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਭੋਜਨ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਲਿਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਾਤਾਂ ਲਈ ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਕੀਲ ਅਹਿਮਦ, ਜੋ 25,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਤਨਖਾਹ ‘ਤੇ ਕੰਟੀਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਸਿੰਗਲ ਹੈ, ਉਹ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕਮਾਉਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਉਧਾਰ ਲਏ ਪੈਸਿਆਂ ‘ਤੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬਾਕੀ ਸਮਾਂ ਓਵਰਟਾਈਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਸਿਰਫ ਆਟਾ-ਚਾਵਲ ਹੈ। ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਲੋ ਆਟੇ ਦੀ ਕੀਮਤ 170 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੁਪਏ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮਜ਼ਦੂਰ ਮੁਹੰਮਦ ਹਨੀਫ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਸਨੂੰ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਿਨ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। “ਇਸ ਲਈ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਮੈਨੂੰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਮੈਂ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੀਮ ਅਧੀਨ ਮੁਫਤ ਆਟਾ ਲੈਣ ਲਈ ਲੰਬੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ,” ਹਨੀਫ ਨੇ ਕਿਹਾ।
ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਹਾਲੀ ਕਾਰਨ ਅਪਰਾਧ, ਭਗਦੜ, ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਧੀਆਂ
ਕਰਾਚੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਜ਼ਿਆਉੱਲਾ ਖਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁਫਤ ਭੋਜਨ ਕੇਂਦਰਾਂ ‘ਤੇ ਭੀੜ ਭਗਦੜ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਵਧ ਰਹੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਹਨ। “ਜੇਕਰ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਅਪਰਾਧ, ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਭਗਦੜ ਦੇਖਾਂਗੇ। ਅਸੀਂ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਅਰਾਜਕਤਾ ਵੀ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ,” ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ। ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ 45 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਅਜੇ ਵੀ ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਅਗਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਆਈਐਮਐਫ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਆਮ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਡਰਦੇ ਹਨ।
